Czym jest średniowiecze ?

Średniowiecze to epoka, która nie ma ściśle określonych ram czasowych. Przyjmuje się, iż jej początkiem jest upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego w 476 r. n.e. Nazwa tej trwającej dziesięć wieków epoki powstała w renesansie, w czasie kiedy na nowo narodziła się fascynacja antykiem i nauką. Ludzie renesansu nazywali ten okres "czasami średnimi", czasami "ciemnoty", zacofania i zastoju intelektualnego. Uważano, iż jest to epoka pośrednia między starożytnością a odrodzeniem. Było to twierdzenie błędne, bowiem średniowiecze jest jednym z najbardziej ciekawych i tajemniczych okresów w dziejach ludzkości.
Europa w "wiekach średnich" przesiąknięta była myślą chrześcijańską, która miała wpływ na każdy aspekt życia ówczesnych ludzi. Mowa tu o teocentryzmie - stawianiu Boga w centrum. I tak średniowieczny człowiek większą część dnia poświęcał na modlitwę i umartwianie się. Kultura miała charakter sakralny, bowiem uważano, iż człowiek jest istotą niegodną i grzeszną, i nie należy poświecać jej uwagi w dziełach sztuki. Zgodnie z tym twierdzeniem twórcy pozostawali anonimowi, ponieważ sądzono, że podpisywanie dzieł jest przejawem pychy i próżności.
Jako, że średniowiecze trwało aż dziesięć wieków, ciężko mówić o nim w skrócie. Jest to epoka pełna sprzeczności. Dla jednych to czas zacofania i ciemnoty, dla innych zaś jest on wyjątkowy, bowiem wywarł ogromny wpływ na kształt naszej świadomości i późniejszej kultury. Nie ma drugiej takiej epoki, w której dla dobra, w imie Boga, morduje się setki tysięcy niewinnych ludzi. Krucjaty, wyprawy krzyżowe, Święta Inkwizycja - to niewątpliwie ciemne strony historii średniowiecznej. Ale jest to przecież czas, kiedy powstają pierwsze uniwersytety, rozwija się filozofia; sztuka, choć sakralna, osiąga wysoki poziom; architektura zachwyca połączeniem funkcjonalności, surowości i piękna.
Średniowiecze to epoka feudalizmu, podziałów, wojen i epidemii. W tym burzliwym okresie powstaje wiele arcydzieł, rodzą się nowe gatunki literackie (legenda, apokryf, żywoty świętych, pieśni trubadurów, romanse rycerskie), nowe nurty filozoficzne (augustynizm, tomizm, franciszkanizm), kształtują się wzorce osobowe (asceta, świety, rycerz, władca).
Z czasem i człowiek staje się kimś więcej niż był dotychczas. Nie jest już niegodnym grzesznikiem, lecz wspaniałym dziełem Boga, który stworzył go na swoje podobieństwo. Ma władzę ponad zwierzętami, Bóg dał mu rozum, więc i wyższość. Człowiek zdaje sobie sprawę ze swoich umiejętności i korzysta z nich. W ten sposób powstają dzieła - arcydzieła, które mają uniwersalny przekaz, pokazują myślenie i obyczaje ówczesnych ludzi. Do arcydzieł zaliczyć można "Kwiatki św. Franciszka", "Pieśń o Rolandzie", "Opowieści okrągłego stołu" czy "Dzieje Tristana i Izoldy". Również polska literatura rozwija się w czasach średniowiecznych. "Legenda o św. Aleksym", "Kronika Galla Anonima", "Lament świętokrzyski" i "Bogurodzica" to jedne z wielu dzieł powstałych w tamtym okresie.
Średniowiecze, tak jak nie ma konkretnej daty swego początku, tak też nie ma daty końca. Uważa się, iż jego koniec nastąpił wraz z wynalezieniem druku w 1450 r. lub upadkiem Konstantynopola w 1453 r. Zdania na ten temat sa podzielone. Ważne jest jednak, iż epoka ta, jak żadna inna, trwała prawie tysiąc lat, zmieniając się, ewoluując, ale zawsze pozostając wierną swym pierwotnym założeniom. Epoka ta zakorzeniła w narodach europejskich tradycję i religię, jaką jest chrześcijaństwo.